Hormone Gây Động Dục và Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Chăn Nuôi Heo Nái

Ảnh đại diện nguyen thile
nguyen thile

·

Published on

Kính gửi Quý bà con,

Mặc dù Công Ty Cổ Phần Dinh Dưỡng Quốc Tế AJ hoạt động chính trong lĩnh vực dinh dưỡng vật nuôi, giúp heo nái khỏe mạnh và năng suất cao. Song, không thể phủ nhận vai trò quan trọng của việc hiểu biết về các công cụ hormone trong chăn nuôi hiện đại. Để hỗ trợ Quý khách hàng, bài viết này chia sẻ kiến thức chuyên sâu về ứng dụng hormone, giúp tối ưu hóa quản lý và phát triển bền vững cho trại heo của bạn.

Các Chế Phẩm Hormone Gây Động Dục

Trong chăn nuôi lợn hiện đại, việc sử dụng các chế phẩm hormone là một công cụ mạnh mẽ để điều khiển chu kỳ sinh sản, giúp đồng bộ hóa động dục, tối ưu hóa lịch phối giống và tăng năng suất. Việc lựa chọn và kết hợp hormone phù hợp tùy thuộc vào tình trạng sinh lý của lợn nái và mục tiêu quản lý của trại.

1. Nguyên Tắc Cơ Bản Trong Sử Dụng Chế Phẩm Hormone

Việc áp dụng hormone trong thực tiễn chăn nuôi lợn thường dựa trên hai nhóm nái chính:

  • Với nhóm nái không kiểm soát tốt chu kỳ động dục: Đây là những cá thể mà người chăn nuôi không nắm rõ giai đoạn chu kỳ sinh sản hiện tại của chúng (ví dụ: lợn hậu bị mới nhập, nái cai sữa lâu ngày chưa động dục lại không rõ nguyên nhân).
    • Giải pháp: Bắt buộc phải sử dụng Prostaglandin (như Han-Prost) để đưa toàn bộ đàn nái về một “điểm xuất phát” sinh lý chung.
      • Cơ chế: Prostaglandin có khả năng phá vỡ thể vàng (corpus luteum). Những nái đang ở giai đoạn có thể vàng (giai đoạn hoàng thể) sẽ bị tiêu biến thể vàng, dẫn đến giảm nồng độ Progesterone và khởi động một chu kỳ động dục mới. Những nái đang ở giai đoạn không có thể vàng (giai đoạn nang trứng) sẽ không bị ảnh hưởng. Điều này đảm bảo tất cả nái sẽ bắt đầu chu kỳ mới một cách đồng bộ.
    • Tiếp theo: Sau khi dùng Prostaglandin, sẽ kết hợp sử dụng hormone kích dục (thường là sự kết hợp của LH + FSH hoặc PMSG + hCG) để kích thích sự phát triển của nang trứng và gây động dục hàng loạt.
  • Với nhóm nái được kiểm soát tốt chu kỳ động dục: Đây là những cá thể mà người chăn nuôi có thông tin rõ ràng về chu kỳ của chúng (ví dụ: nái cai sữa được ghi chép lịch sử rõ ràng).
    • Giải pháp: Việc sử dụng kích dục tố sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào lịch phối giống đã được lên kế hoạch.
    • Thực tiễn: Có thể tiêm kích dục tố vào khoảng ngày thứ 15–16 của chu kỳ (tính từ một mốc cố định như ngày cai sữa) để gây động dục đồng loạt theo lịch cụ thể, tận dụng tối đa chu kỳ tự nhiên của nái.

Điều quan trọng nhất trong mọi trường hợp là việc điều khiển động dục phải phù hợp với cơ cấu chuồng trại, công năng và sức chứa của trại. Điều này giúp lên lịch cụ thể cho mỗi đợt gây động dục, tránh quá tải và tối ưu hóa quản lý.

2. Các Chế Phẩm Hormone Phổ Biến và Ứng Dụng Lâm Sàng Chi Tiết

Trên thị trường hiện có nhiều chế phẩm hormone được sử dụng để kích thích hoặc ức chế động dục, phục vụ mục tiêu điều khiển lịch phối giống. Dưới đây là các loại hormone chính và cách chúng được ứng dụng trong thực tiễn:

2.1. Oestradiol (Estrogen)

  • Thành phần: Là hormone sinh dục cái chính.
  • Công dụng trong thực tế:
    • Hoàn thiện tính trạng cái, kích thích động dục ở lợn hậu bị còi cọc, suy dinh dưỡng, hoặc chậm động dục (ví dụ: 8 tháng không động dục): Oestradiol giúp kích thích tuyến yên tiết FSH và LH, khởi động hoạt động của buồng trứng.
    • Biểu hiện động dục lâm sàng rõ rệt: Gây hưng phấn, tăng tiết dịch sinh dục, giúp lợn chịu đực và co bóp ống sinh dục.
    • Quan trọng: Oestradiol đơn thuần chỉ gây động dục giả (không rụng trứng). Do đó, trong thực tế, nó thường được kết hợp với Han-Prost (Prostaglandin) hoặc Oxytocin để trợ sản hoặc hỗ trợ quá trình sinh sản.
    • Lưu ý lâm sàng: Việc sử dụng phải đúng liều. Liều cao có thể gây chai buồng trứng, dẫn đến vô sinh vĩnh viễn, là một rủi ro lớn trong trại.
  • Sản phẩm tương tự: E.C.P (Pfizer, Mỹ), Folicullin (Nga), Mesalin (Intervet, Hà Lan).

2.2. Gona-Estrol (Phối hợp Gonadotropin và Oestradiol)

  • Thành phần: Kết hợp giữa Gonadotropin (bao gồm FSH – Follicle-Stimulating Hormone và LH – Luteinizing Hormone) và Oestradiol.
  • Công dụng trong thực tế:
    • Kích thích động dục toàn diện: FSH kích thích nang trứng phát triển và chín. LH gây rụng trứng, hình thành thể vàng. Oestradiol hỗ trợ biểu hiện động dục và phát triển các cơ quan sinh dục phụ.
    • Rút ngắn giai đoạn khô (từ cai sữa đến động dục lại): Rất hiệu quả cho nái cai sữa chậm động dục, giúp đẩy nhanh quá trình sinh sản.
    • Gây động dục đồng loạt, tăng tỷ lệ chịu đực và số con: Do tác động tổng hợp lên cả phát triển nang trứng và rụng trứng.
    • Kết hợp: Thường được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với Han-Prost để điều trị rối loạn sinh sản, lợn chậm/không động dục.
  • Sản phẩm tương tự: Chorulon, Corpulin (Intervet, UK), Gonestrol (Labiana, Spain), Lover.

2.3. Han-Prost (Prostaglandin F2α – PGF2α)

  • Thành phần: Hoạt chất có tác dụng tương tự Prostaglandin F2α tự nhiên.
  • Công dụng trong thực tế:
    • Phá tan thể vàng: Đây là vai trò chính và quan trọng nhất. Han-Prost được dùng để làm tan thể vàng tồn lưu hoặc u nang buồng trứng, từ đó khởi tạo một chu kỳ động dục mới. Đây là chìa khóa để đồng bộ hóa động dục ở nhóm nái không kiểm soát được chu kỳ.
    • Gây động dục đồng loạt: Khi thể vàng bị phá vỡ, nái sẽ bắt đầu động dục sau một khoảng thời gian nhất định.
    • Thúc đẻ sớm: Có thể tiêm vào ngày thứ 112 của thai kỳ để gây đẻ sớm. Nái thường sẽ thúc đẻ và đẻ nhanh sau 18–24 giờ, giúp chủ động lịch đẻ.
    • Tăng hoạt động tinh trùng và thụ thai: Pha 0,5 ml vào một liều tinh dịch có thể tăng hoạt động của tinh trùng, gây hưng phấn ống sinh dục, tăng tỷ lệ thụ thai và số con.
    • Gây sẩy thai: Dùng khi nái chửa ngoài mong muốn hoặc thai chết lưu.
    • Hỗ trợ chữa viêm tử cung: Gây mở cổ tử cung, co bóp dạ con để tống dịch viêm ra ngoài, ngăn ngừa viêm nhiễm và giúp tử cung hồi phục nhanh hơn, nái sớm động dục trở lại.
    • Trợ sản: Sử dụng khi nái bắt đầu có dấu hiệu đẻ nhưng rặn yếu hoặc không đẻ.
  • Sản phẩm tương tự: Estrumate, Lutalyte (Mỹ), Dinoprost, Enzaprost, Hormo P2 alpha.

2.4. Progesterone (Hormone Thể Vàng)

  • Thành phần: Hormone chính được sản xuất bởi thể vàng.
  • Công dụng trong thực tế:
    • Ức chế động dục và duy trì thai: Progesterone ức chế sự tiết FSH, LH và phát triển buồng trứng, từ đó ngăn chặn động dục. Vai trò quan trọng nhất là chống co bóp tử cung, an thai, chống chảy máu và sẩy thai.
    • Đồng bộ hóa chu kỳ: Một số phác đồ sử dụng Progesterone đường uống (ví dụ: Altrenogest) trong một thời gian nhất định (14-18 ngày). Khi ngưng cho uống, nồng độ Progesterone giảm đột ngột, kích thích nái động dục đồng loạt trong vài ngày.
    • Hỗ trợ đậu thai: Giúp hợp tử làm tổ thành công và kích thích tuyến sữa phát triển.
  • Sản phẩm tương tự: Progesteron-4500 ®/1 ml, Progest-500, Vit-Estrone.

2.5. Gonadorelin (GnRH)

  • Thành phần: Là hormone giải phóng Gonadotropin, tiết ra từ vùng dưới đồi trong não.
  • Công dụng trong thực tế:
    • Điều khiển hoạt động sinh sản: GnRH điều tiết mọi hoạt động sinh sản của con cái bằng cách tác động lên tuyến yên để tiết (hoặc ức chế) FSH và LH.
    • Tăng tính chịu đực, mê ỳ: Giúp nái thể hiện động dục rõ ràng hơn.
    • Tăng tỷ lệ rụng trứng và đậu thai: Đặc biệt tăng tiết LH, gây rụng trứng, dễ thụ thai, giúp hợp tử làm tổ và mang thai. Gây rụng nhiều trứng, dẫn đến tăng số con sinh ra. Thường dùng trong các chương trình siêu rụng trứng để tăng số lượng phôi.
  • Sản phẩm tương tự: GnRH, Fertagyl, Cystorelin (Ceva), Receptal (Hoechst).

2.6. Oxytocin

  • Thành phần: Hormone được sản xuất bởi vùng dưới đồi và được giải phóng bởi thùy sau tuyến yên.
  • Công dụng trong thực tế:
    • Thúc đẻ: Kích thích co bóp dạ con mạnh mẽ khi nái liệt dạ con, rặn yếu và cổ tử cung đã mở. Tuyệt đối không dùng khi cổ tử cung chưa mở vì có thể gây vỡ tử cung.
    • Kích thích xuống sữa: Hỗ trợ chữa tắc sữa do thiếu xuống sữa.
    • Xử lý sót nhau và dịch viêm: Giúp co bóp tử cung để tống nhau thai và sản dịch ra ngoài, ngăn ngừa viêm nhiễm và giúp tử cung hồi phục nhanh hơn, nái sớm động dục trở lại.
    • Lưu ý lâm sàng: Phải dùng đúng liều. Nếu cần, có thể nhắc lại sau 20-30 phút với liều chỉ định, nhưng không lạm dụng.

Qua bài viết này, chúng tôi hy vọng Quý vị đã có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn về vai trò cùng ứng dụng thực tiễn của các chế phẩm hormone trong việc điều khiển sinh sản ở lợn. Tại AJ, chúng tôi tin rằng công nghệ là công cụ để tối ưu hóa, nhưng yếu tố con người và sự quản lý khoa học mới là chìa khóa thực sự dẫn đến thành công.

Kính chúc bà con chăn nuôi thành công và phát triển thịnh vượng!

Trân trọng,

Đội ngũ AJF